DÜNYA’DA YAYA DURAKLARI

Yaya Durağı ilk olarak ABD’nin San Francisco şehrinde 2005 yılında bir tasarım stüdyosunun girişimiyle ortaya çıkmıştır. San Francisco’dan dünyanın çeşitli yerlerine yayılan bu uygulama birçok dünya şehrinde daha yürünebilir sokaklar, daha özgün kamusal alanlar, daha güvenli mekanlar oluşturulmasına katkı sunmuştur.

2005 yılında bir tasarım stüdyosunun 2 saat boyunca açık kalan ilk uygulaması, San Francisco’da “PARK(ing) Day – Park Günü” etkinliğinin başlamasına öncülük etmiştir ve kent yönetimi tarafından benimsenen Yaya Durağı uygulaması ile bugün kentin farklı noktalarında toplamda 59 Yaya Durağı bulunmaktadır. Ayrıca, kentte Yaya Durağı uygulamalarının artırılması için kent yönetiminin denetiminde bir program kurulmuştur. Uygulamanın etkisini ölçmek için gerçekleştirilen bir çalışmada şunlar tespit edilmiştir;

  • Ticari faaliyetlerin yoğunlaştığı bölgelerde daha çok kamusal alan üretmek için yaya durakları bir araç olarak kullanılmaktadır.
  • Yaya durağı bulunan bölgeler ekonomik gerileme dönemlerinden daha az etkilenmektedir.

Yaya durağı kullanıcılarının %29’u yaya durağını sosyalleşmek için, %26’sı ise yeme-içme faaliyetleri için kullanmaktadır.

Fotoğraf: Samuel Heller—San Francisco Parklet Manual Version 2.2

2008 yılında Vancouver Kent Konseyi’nin girişimiyle kente tanıtılan Yaya Durağı, kentin farklı plan ve politika belgelerinde yer almaktadır. Ayrıca, kentte Yaya Durağı uygulamalarının artırılması için kent yönetiminin denetiminde bir program kurulmuştur. 18 yaya durağı bulunan kentte uygulamanın etkisini ölçmek için gerçekleştirilen ankette şunlar tespit edilmiştir;

  • Ankete katılanların %90’ı yaya durağının, yürüme aktivitelerini olumlu etkilediğini belirtmiş ve yaya durağını bir taşıt park yerine tercih ettiklerini belirtmiştir.
  • Ankete katılan işletme sahiplerinin %65’i yaya duraklarının mahalleyi daha yaşanabilir kıldığını belirtmiştir.
  • Ankete katılanların %40’ı yaya durağını sosyalleşmek için, %22’si ise yeme-içme faaliyetleri için kullanmaktadır.

2011 yılında Los Angeles Kent Konseyi’nin girişimiyle kente tanıtılan Yaya Durağı uygulamalarının artırılması için kent yönetiminin denetiminde bir program kurulmuştur. 14 yaya durağının bulunduğu kentte uygulamanın etkisini ölçmek için gerçekleştirilen bir çalışmada şunlar tespit edilmiştir;

  • 4 adet taşıt park yerinin kaldırılması ile yaya durağının inşa edildiği bir sokakta taşıt park yeri doluluk oranının değişmediği gözlemlenmiştir.
  • Yaya ve bisikletli yoğunluğunun arttığı tespit edilmiştir.

Kullanıcıların uygulama yapılan sokağı daha güvenli olarak algıladığı, yapılan anketle ortaya konulmuştur.

Görsel Kaynak: https://www.oxy.edu/

2010 yılında kent yönetiminin, kent merkezinde iki restoran ile iş birliği kurarak kente tanıttığı Yaya Durağı, bölge sakinleri tarafından daha fazla Yaya Durağı inşa edilmesi talebiyle sonuçlanmıştır. Kentte Yaya Durağı uygulamalarının artırılması için kent yönetiminin denetiminde bir program kurulmuştur. 19 yaya durağının bulunduğu kentte uygulamanın etkisini ölçmek için gerçekleştirilen bir çalışmada şunlar tespit edilmiştir;

  • Ticari faaliyetlerin yoğunlaştığı alanlarda inşa edilen yaya durakları ile konut bölgelerinde inşa edilen yaya duraklarının farklı zirve saatlerinin olduğu ve farklı sosyal gruplar tarafından kullanıldığı tespit edilmiştir.

Yapılan ankete katılan işletme sahiplerinin büyük çoğunluğu, yaya duraklarının işletmeleri için olumlu etki yarattığını ve uzun vadede bu olumlu etkinin artacağına inandıklarını belirtmişlerdir.

Görsel Kaynak: https://carolinaangles.com/2016/05/13/street-seats-a-student-designed-parklet-in-nyc/

2014 yılında Sao Paulo yönetiminin bir master plan çalışmasıyla kente tanıttığı Yaya Durağı, toplu taşıma koridorlarında park etme gereksinimlerinin ortadan kaldırılması için etkin bir araç olarak kullanılmıştır. Ayrıca, kentte Yaya Durağı uygulamalarının artırılması için kent yönetiminin denetiminde bir program kurulmuş ve Yaya Durağı özelinde bir yönetmelik yürürlüğe konmuştur. Günümüzde, Sao Paulo’da 74 adet yaya durağı bulunmaktadır.

2015 yılında bir bisiklet park altyapısı şirketi tarafından kente tanıtılan Yaya Durağı, kent genelinde pandemi koşullarını ve kentsel sorunları aşmak için etkin bir araç olarak benimsenmiştir. Kent yönetimi bu kapsamda stratejiler geliştirilmesi ve farklı tasarımların uygulanması için yarışmalar düzenlenmektedir. 50’den fazla yaya durağı bulunan kentte, özel ve tüzel kişilerin yaya durağı projeleri geliştirmesi yerel kent konseyleri tarafından teşvik edilmektedir.

Görsel Kaynak: https://www.cyclehoop.com/case-studies/2015-hackney/